Yüksek Seçim Kurulu’nun seçimlerin 14 Mayıs’ta yapılacağını açıklamasıyla milletvekili adayı olmak isteyen kamu görevlilerinin istifa süreci sona erdi.
Son günlerin en kıymetli konularından biri de milletvekili sıfatına sahip olmayan bakanların milletvekili adayı olmak için görevlerinden ayrılıp ayrılmamaları gerektiği tartışması.
Muhalefet cephesinden bakanların adaylığı hukuka aykırı çıktı.
Bağlantı Başkanlığı paylaştığı bilgi notuyla bu iddialara yanıt verdi.
“İddialar doğru değil”
“Bakanların milletvekili adayı olabilmeleri için Anayasa’nın 76. maddesine göre görevden ayrılmış olmaları gerektiği iddiası doğru değildir.”söylendi.
Bakanlar milletvekili adayı olmak için istifa etmek zorunda mı? sorusunun yanıtlandığı bilgi notunda şu ifadeler kullanıldı:
Anayasada ve kanunda bakanların istifasına ilişkin bir karar yoktur.
Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için kimlerin istifa etmesi gerektiğini düzenleyen Anayasal sayı 76/son kararda sayılmadı. Milletvekili adaylığı için istifa etmesi gereken bakanları düzenleyen Milletvekili Seçimi Kanunu da 18. sayıda yer almıyor. Anayasal Demokratik Sistemde hakların kullanılması kural sınırlamasının bir istisnasıdır. Kısıtlama ise net bir karar olmadıkça yorum yoluyla yapılamaz.
Bakanlar memur değil
Bakanlar, kamu hizmetini yerine getirirler ve kamu görevlerine katılırlar, ancak memur statüsündeki bir kamu kurum veya kuruluşunun kamu görevlisi değildirler. Yani Anayasa (md. 76/son) ve Milletvekili Seçimi Kanunu’nda (md. 18) istifa etmesi gerekenler ortada yer alan memurlar arasında yer almıyor.
Bakanlar diğer kamu görevlileri değildir.
Verdiği hizmetler bakımından personel niteliği taşımayan bir kamu görevlisi olmanın en değerli koşulu, o kişi ile devletin ortasında istihdam ilişkisi içinde olmaktır. Bakanlar, yürütmenin istihdam ettiği kişiler değildir. Kamu görevine katılan siyasi kişilerdir.
Bakanlar üst düzey idari yöneticiler değildir.
Üst düzey idari yöneticiler 3 No’lu TCK kapsamında düzenlenmiştir. Bu TCK’nın ekli listelerinde yer alan üst düzey yöneticilerin milletvekili adayı olabilmeleri için istifa etmeleri gerekmektedir. Nitekim bakan yardımcıları TCMB nolu üst düzey yönetici listesinde yer aldığı için. 3, Milletvekili adayı olmak istiyorlarsa, görevlerinden istifa etmelidirler. Bakanlar siyasi yönetici oldukları için TCMB 3 No’lu üst idari yöneticiler listesinde yer almıyorlar.
Seçim kanununda bakanların seçim çalışmalarına ilişkin net bir karar var.
298 sayılı Seçim Kanunu’nun 65’inci maddesinde bakanların “seçim propagandasının başlangıcından seçim gününü takip eden güne kadar” seçim faaliyetlerinde bulunmasına yönelik bazı yasaklar getirilmiştir. Aynı şekilde 66. maddede de devlet memurlarının bakanların seçim çalışmalarına katılamayacağı düzenlenmiştir. 155. maddede yasaklara muhalefet halinde bakanlar hapis cezasına çarptırıldı.
Bu düzenlemeler, aday olsun ya da olmasın tüm bakanlar için münhasıran geçerlidir. Yasa koyucunun amacı, aday olan bakanların haksız rekabete girmesini önlemektir.
Bakanların siyasi katılım hakkı kısıtlanmamıştır
Bakanlar, Anayasaya göre seçilmiş irade ile atanan, yürütmenin yardımcısı statüsündeki siyasi kişilerdir. Yürütmenin çeşitli alanlardaki siyasi temsilcileridir. Bakanlar Cumhurbaşkanı’nın siyasi programına bağlıdır, sadakati sistemin gereğidir. Bakanlar, bu programın uygulanmasından sorumlu teknisyenlerdir. Programın teknik uygulama yöneticisidir. Dolayısıyla bir siyaset teknisyeni niteliğine sahiptir. Bakanların sisteme dahil olmaları, siyasi katılımlarının ve siyaset yapma haklarının bir sonucudur. Bakanlar geniş anlamda siyaset yapma, yani siyasi partilere üye olma ve faaliyetlerine katılma hakkına sahiptir. Tam siyaset yapma hakkına sahip olan bakanların seçilme hakkı kısıtlanamaz. Milletvekilliği adayları istifaya tabi değildir.
2017 ve 2018 değişikliklerinde bakanlar için istifa şartı yoktu.
2017 yılında 6771 Sayılı Kanun ile Anayasa yapıcı Başkanlık sistemine geçerken; anayasa m. 76/sonda çeşitli kurumların üye, personel ve mensuplarının isim ve memur statüsüne göre sıralandığı karara bakanların dahil edilmemesi bilinçli bir tercihtir. Çünkü bakanlığın misyonunun düzeyi düşünüldüğünde bakanlar için de istifa kuralı isteniyorsa kararda yazılan istifa etmesi gerekenlerin ortasına en başta bakanların yazılması gerekirdi. Aksine anayasa yapıcı, seçim sürecinde istifa etmesi gereken üç bakan (adalet, içişleri ve ulaştırma bakanları) ile ilgili istifa şartını kaldırarak bakanlara herhangi bir kısıtlama getirilmesini istemediğini ortaya koymuştur.
Yine Anayasa Değişikliği sonrasında 2018 yılında 7140 Sayılı Kanun ile Milletvekili Seçim Kanununda seçim öncesi değişiklik yapılmıştır. Kanun koyucu bu değişiklikte adaylık için istifa etmesi gerekenlerin arasına bakanları eklememiştir.
2018 seçimlerinde bakanlar istifa etmeden aday gösterildi.
Son olarak 24 Haziran 2018 milletvekili seçimlerinde aday olan bakanlar görevlerinden istifa etmediler.
